Nietolerancje pokarmowe

Nietolerancje pokarmowe często mylone są z alergiami, gdyż ich objawy mogą wydawać się podobne. Objawy nietolerancji jednakże nie występują w sposób gwałtowny, zwykle nasilają się stopniowo i utrzymują się jeszcze długo po odstawieniu szkodliwego składnika.

Od alergii odróżnia je niezależny od przeciwciał IgE mechanizm powstawania.

Najczęściej występujące nietolerancje dotyczą laktozy i glutenu.

Nietolerancja laktozy

Laktoza, czyli cukier mlekowy, jest dwucukrem występującym naturalnie w mleku ssaków. Cząsteczka laktozy rozkładana jest przez enzym laktazę do glukozy i galaktozy. Proces ten odbywa się na powierzchni jelita cienkiego i w związku z tym zależy od jej prawidłowej struktury i funkcjonowania. 

Nietolerancja laktozy występuje w przypadku niedoboru całkowitego laktazy (uwarunkowanego genetycznie) lub hipolaktazji (osłabienie aktywności enzymu uwarunkowane genetycznie lub wtórne, wywołane np. uszkodzeniem powierzchni jelita). Nierozłożona laktoza nie może być wchłonięta przez ścianę jelita do krwioobiegu, tylko pozostaje w jelitach, co powoduje zatrzymanie wody i skutkuje biegunką. W jelicie grubym bakterie rozkładają laktozę w procesie fermentacji, w wyniku której powstaje kwas mlekowy i duże ilości gazów (głównie dwutlenku węgla, wodoru). 

Nietolerancję laktozy możemy podejrzewać, gdy czujemy się gorzej po wypiciu mleka, śmietanki lub zjedzeniu produktów mlecznych. W warunkach domowych można przeprowadzić wstępne rozpoznanie -  na czczo wypić szklankę słodkiego mleka (nie zsiadłego, jogurtu czy kefiru, w których zawartość laktozy jest obniżona), w czasie od 30 min do 2 godzin pojawi się jeden lub kilka z powyższych objawów.  Aby wstępnie określić czy objawy te są związane z nietolerancją laktozy, czy z alergią pokarmową na białka mleka (która często objawia się podobnie) kolejnego dnia trzeba wypić mleko bezlaktozowe lub zjeść kawałek żółtego twardego sera - jeśli pojawią się dolegliwości wskazuje to, że pierwotną przyczyną jest alergia. 

Nietolerancja glutenu (choroba trzewna, celiakia)

Celiakia, inaczej glutenozależna choroba trzewna, jest wynikiem nieprawidłowej reakcji immunologicznej na gluten, czyli grupę białek występujących w zbożach: pszenicy, życie, jęczmieniu oraz prawdopodobnie owsie. Reakcja ta prowadzi do zaniku kosmków jelita cienkiego (wypustek błony śluzowej, które zwiększają jego powierzchnię i są odpowiedzialne za wchłanianie składników odżywczych). W efekcie wchłanianie składników pokarmowych jest upośledzone, co prowadzi do wystąpienia różnorodnych objawów klinicznych.

więcej na ten temat w dziale "Dieta bezglutenowa"